محمدرضا لطفی

 در باره ی زنده یاد محمدرضا لطفی

                           

محتویات

• ۱ زندگی‌نامه و فعالیت‌هنری
• ۲ لطفی و احسان طبری
• ۳ گروه شیدا
• ۴ کانون فرهنگی و هنری چاووش
• ۵ همکاری با علی حاتمی
• ۶ کتاب سال شیدا
• ۷ موسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا
• ۸ مکتب‌خانه میرزا عبدالله
• ۹ همکاری‌هنری با محمود دولت‌آبادی
• ۱۰ گروه‌های سه‌گانه شیدا
• ۱۱ گروه بانوان شیدا
• ۱۲ کنسرت‌های اجرا شده
• ۱۳ لغو شدن و مجوز نگرفتن برخی از کنسرت‌ها
• ۱۴ زندگی شخصی
• ۱۵ درگذشت
• ۱۶ واکنش‌ها و پیام‌های تسلیت درپی درگذشت لطفی
• ۱۷ آیین تشییع پیکر محمدرضا لطفی در تهران
• ۱۸ خاکسپاری در گرگان
• ۱۹ مراسم یادبود محمدرضا لطفی
• ۲۰ آثار
• ۲۱ منابع

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

محمدرضا لطفی
اطلاعات هنرمند
زادروز	۱۷ دی ۱۳۲۵ ۷ ژانویهٔ ۱۹۴۷ گرگان
اهل کشور	ایران
درگذشت	۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ ۱ مه ۲۰۱۴ (۶۷ سال) تهران
سبک‌ها	موسیقی سنتی ایرانی
کار(ها)	نوازنده،ردیف‌دان
ساز(ها)	تار، سه‌تار، کمانچه، دف
مدت کار	۱۳۴۵ تا ۱۳۹۳
دانشگاه	دانشکدهٔ موسیقی دانشگاه تهران
شاگرد	علی اکبر شهنازی، حبیب‌الله صالحی، نورعلی برومند، عبدالله دوامی، سعید هرمزی
استاد	.
آلبوم سرشناس	.
ناشر(ها)	آوای شیدا دل آواز
وب‌گاه	وب‌گاه رسمی
اعضای پیشین
کانون چاووش گروه شیدا
سازهای برجسته
سه‌تار تار
گفتاورد	موسیقی ایرانی بدون هنر بداهه می‌میرد.[۱]

---

ا

محمدرضا لطفی (۱۷ دی ۱۳۲۵ گرگان – ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ تهران) نوازندهٔ برجسته و سرشناس تار، سه‌تار و ردیف‌دان، موسیقی‌دان و آهنگساز، همچنین پژوهشگر و مدرس موسیقی سنتی ایرانی بود. وی در بداهه‌نوازی استادی چیره‌دست بود. لطفی در کنار تار و سه‌تار،کمانچه، دف و نی نیز می‌نواخت.

---

زندگی‌نامه و فعالیت‌هنری

محمدرضا لطفی در سال ۱۳۲۵ در شهر گرگان زاده شد. او به مدت پنج سال در هنرستان موسیقی به آموختن موسیقی پرداخت و موسیقی را نزد استادانی چون علی اکبر شهنازی، حبیب‌الله صالحی فرا گرفت. پس از پایان هنرستان به دانشکده موسیقی راه یافت و به تکمیل آموخته‌هایش پرداخت. در این زمان از استادانی مانند نورعلی برومند، عبدالله دوامی، سعید هرمزی نیز بهره جست. در سال ۱۳۴۳ جایزه نخست موسیقی‌دانان جوان را نیز کسب کرد. در سال ۱۳۵۴ در جشنواره موسیقی جشن هنر شیراز به همراه محمدرضا شجریان و ناصر فرهنگ‌فر به اجرای راست پنجگاه پرداخت که بسیار مورد توجه قرار گرفت. در اجرای ردیف آوازی توسط عبدالله دوامی با ساز تار وی را همراهی کرد. در سال ۱۳۵۳ به عضویت گروه علمی دانشکده موسیقی درآمد و در همین سال همکاری خود را با رادیو آغاز کرد. به مدت یک سال و نیم به عنوان مدیر گروه موسیقی دانشکده موسیقی هنرهای زیبای تهران به کار مشغول شد و پس از آن از این سمت استعفا کرد. در سال ۱۳۵۴ گروه شیدا را راه‌اندازی کرد و به همراه گروه عارف به سرپرستی حسین علیزاده به بازخوانی و اجرای دوباره آثار گذشتگان پرداخت. کانون چاووش را با همکاری هنرمندانی مثل حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان و علی اکبر شکارچی راه‌اندازی کرد و در طی یک فعالیت چشمگیر آثاری از این گروه به جای ماند که به گفتهٔ بسیاری از اساتید از بهترین کارهای موسیقی ایران به شمار می‌روند. مجموعه آلبوم‌های چاووش از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل در جهت حرکت رو به جلو در موسیقی سنتی ایرانی به حساب می‌آید.^[۲] پس از انحلال چاووش بعد از سفرهای زیادی که برای کنسرت به ایتالیا، فرانسه و آلمان کرد. در سال ۱۳۶۵ به آمریکا رفت. علاوه بر کنسرت‌های متعدد در سراسر آمریکا، مرکز فرهنگی هنری شیدا را در واشنگتن بنیان گذاشت.^[۳]

محمدرضا لطفی در سال ۱۳۸۵ به ایران بازگشت.

از خوانندگانی که در سال‌های فعالیت‌هنری با او همکاری کرده‌اند می‌توان به عبدالله دوامی، مرضیه، نصرالله ناصح‌پور، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، هنگامه اخوان، صدیق تعریف، زویا ثابت، علیرضا شاه‌محمدی، علیرضا فریدون‌پور، محمد معتمدی، سجاد مهربانی و امیر اثنی‌عشری^[۴] اشاره کرد.^[۵][۶]

---

لطفی و احسان طبری

حاصل کار مشترک محمدرضا لطفی و دکتر احسان طبری در آلبوم موسیقی‌ای با نام از میان ریگ‌ها و الماس‌ها بعد از انقلاب ۵۷ منتشر شد. در این اثر لطفی در کنار شعرخوانی طبری به بداهه‌نوازی پرداخته است.^[۷]

---

گروه شیدا

پایه‌های تاسیس گروه شیدا در سال ۱۳۵۱ توسط محمدرضا لطفی و با همکاری علی‌اکبر شکارچی، حسین عمومی و ناصر فرهنگ‎فر در دانشگاه تهران ریخته شد، اما فعالیت رسمی این گروه در سال ۱۳۵۳ با همکاری هوشنگ ابتهاج در رادیو ایران آغاز شد. . اولین برنامه گروه شیدا که از رادیو پخش شد بازسازی آثار قدما شامل پیش درآمد ابوعطا از درویش خان و تصنیف شیدا بود. و نخستین اجرای گروه شیدا نیز در جشن هنر سال ۱۳۵۴ با اجرای دستگاه نوا همراه بود. اما نوازندگان گروه شیدا پس از واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ از رادیو استعفا و به شکل مستقل فعالیت خود را در کانون چاووش ادامه دادند.. اعضای این گروه عبارت بودند از: محمدرضا لطفی ،عبدالنقی افشارنیا، پشنگ کامکار، زیدالله طلوعی، بیژن کامکار، هادی منتظری، مجید درخشانی، جمال سماواتی، ارژنگ کامکار .^[۸]

کانون فرهنگی و هنری چاووش

نماد کانون فرهنگی و هنری چاووش بر روی یکی از آلبوم‌ها

محمدرضا لطفی کانون فرهنگی و هنری چاووش را در دهه ۱۳۵۰ با حمایت‌های معنوی هوشنگ ابتهاج تاسیس کرد.^[۹] کانون چاووش پس از استعفای دسته‌جمعی موسیقی‌دانان سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران از جمله گروه شیدا، به دلیل فضای سیاسی سال ۱۳۵۷ و به ویژه واقعه ۱۷ شهریور، شکل گرفت. این موسیقی‌دانان به نام جریان احیاء نامیده شده بودند و تحت حمایت رضا قطبی رییس وقت رادیو تلویزیون بودند. پس از استعفا از رادیو به کار خود در کانون چاووش ادامه دادند.^[۱۰] کانون چاووش شامل گروه شیدا به سرپرستی و آهنگسازی محمدرضا لطفی و گروه عارف با آهنگسازان آوانگاردی مانند حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان بود.^[۹] آثار کانون چاووش هم از جایگاه اجتماعی – سیاسی مهمی بهره‌مند هستند و هم از دیدگاه موسیقایی تحول و پیشرفت مهمی در زمینه موسیقی سنتی ایران به وجود آوردند که تاثیر مهمی هم در سبک و شیوه اجرایی (چه نوازندگی چه خوانندگی)، هم در نوع رویکرد به یک قطعه موسیقایی به مثابه یک کل، هم در شیوه رنگ آمیزی و صدادهی ارکستر و به ویژه در تلاش برای استفاده از تکنیک چندصدایی نویسی در موسیقی سنتی ایرانی گذاشت.^[۹] گروه‌های عارف و شیدا زیر نظر کانون چاووش تا قبل از ۲۲ بهمن ۵۷ به طور مخفیانه آثاری تولید می‌کردند از جمله سه سرود شب‌نورد (برادر نوجوونه)، سپیده ایران ای سرای امید و آزادی. محمد رضا لطفی در بولتن آوای شیدا می‌نویسد این سرودها در زیر زمین خانه مسکونی او تولید می‌شد و در همان‌جا نوار کاست آن تکثیر می‌شد.^[۱۰] سپس آلبوم‌های چاووش شامل چاووش ۱، چاووش ۲، چاووش ۳، چاووش ۴، چاووش ۵، چاووش ۶، چاووش ۷، چاووش ۸، چاووش ۹، چاووش ۱۰، چاووش ۱۱، و چاووش ۱۲ منتشر شدند. کانون چاووش در سال ۱۳۶۳ عملاً تعطیل شد.^[۱۰] چاووش با جدا شدن بسیاری از هنرمندان آن، رو به افول گذاشت. آخرین کنسرت تعدادی از اعضای کانون در سال ۱۳۶۷ با آهنگسازی حسین علیزاده و آواز شهرام ناظری در تالار وحدت روی صحنه رفت.^[۱۱] بخش عمده‌ای از گروه چاووش کامکارها در گروه شیدا بودند. با رفتن پشنگ، ارژنگ، اردشیر، و بیژن کامکار از گروه شیدا و دیگر اختلافات و مشکلات، کانون چاووش منحل شد.^[۱۲] اما تاثیر آن را بر موسیقی سنتی ایرانی در آثار سال‌های دهه شصت و هفتاد، در گروه‌هایی چون عارف (به سرپرستی پرویز مشکاتیان)، شیدا (به سرپرستی لطفی)، گروه دستان و ... می‌توان مشاهده کرد.^[۱۰]

همکاری با علی حاتمی

موسیقی متن فیلم حاجی واشنگتن به کارگردانی علی حاتمی ساخته محمدرضا لطفی می‌باشد، این فیلم در سال ۱۳۶۱ ساخته شد.^[۱۳]

کتاب سال شیدا

از اوایل دههٔ هفتاد کتابی تحت عنوان کتاب سال شیدا به کوشش محمدرضا لطفی چاپ شد که تا دههٔ نود این کتاب وارد بازار کتاب می‌شد. موضوع و مطالب کتاب حاوی مقالات گردآوری شده به قلم موسیقیدان‌های ایرانی و همچنین مقالات ترجمه شده در باب موسیقی بود. محمدرضا لطفی در هر شمارهٔ کتاب مقاله‌ای پژوهشی از موسیقی ارائه می‌داد، این کتاب در هر نوبت بعضاً به دست ناشرهای مختلف به چاپ می‌رسید. طرح جلد کتاب هم کاری از استاد مرتضی ممیز بود.^[۱۴][۱۵]

موسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا

با بازگشت محمدرضا لطفی به ایران در سال ۱۳۸۵ موسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا دوره جدید فعالیت خود را آغاز کرد. سیاست فرهنگی این موسسه به وسیله استاد محمدرضا لطفی مدیر هنری و اجرایی، طراحی شده و هدف آن تولید موسیقی هنری از هر نوع می‌باشد. به جز آثار ایشان، آوای شیدا تولیدات هنری دیگر هنرمندان را نیز در دستور کار خود دارد.^[۱۶]

مکتب‌خانه میرزا عبدالله

هنرستان آزاد موسیقی (مکتب‌خانه میرزا عبدالله) موسسه‌ای آموزشی است که به سرپرستی و زیر نظر محمدرضا لطفی در سال ۱۳۷۲ تشکیل شد. این مکتب‌خانه به تعلیم ساز و آواز ایرانی با متد تاریخی آن یعنی سینه به سینه (شفاهی) می‌پردازد. محتوای دروس بر پایهٔ ردیف میرزا عبدالله فراهانی بوده که تحت نام "متن و حاشیه ردیف" شناخته شده است. در کنار آموزش ردیف به پیشرفت فن (تکنیک) نوازندگی هنرجویان، با متد برگرفته از ردیف نیز توجه می‌شود.^[۱۷][۱۸]

همکاری‌هنری با محمود دولت‌آبادی

استاد محمدرضا لطفی با بداهه‌نوازی تار در کنار بداهه‌خوانی رمان سترگ کلیدر توسط استاد محمود دولت‌آبادی اثر مشترکی را خلق کردند. به گفته محمود دولت‌آبادی متن بازخوانی‌شده این رمان، از اوایل سال ۱۳۸۳ برای کسب مجوز از سوی نشر ثالث به وزارت ارشاد رفته بود، اما سرانجام به گفته محمود دولت‌آبادی این اثر مجوز نشر دریافت نکرده و منتشر نشده است.^[۱۹][۲۰]

گروه‌های سه‌گانه شیدا

گروه‌‎های بانوان شیدا، بازسازی شیدا و همنوازان شیدا سه گروهی بودند که با سرپرستی و زیر نظر محمدرضا لطفی به خلق آثار جدید و اجرای دوباره آثار قدما می‌پرداختند.

گروه بانوان شیدا

محمدرضا لطفی پس از بازگشت به ایران گروه بانوان شیدا را راه‌اندازی کرد و کنسرت‌هایی را با این گروه اجرا نمود. اعضای فعال این گروه عبارتند از: نازنین بازرگانی، پویا لقایی، کتایون ملک مطیعی، تینا پیرهادی، المیرا نصیری، آزاده شمس، فریما موفقی، هنگامه مشهدی الاصل، ساناز ستارزاده، سپیده مشکی.^[۲۱][۲۲]

کنسرت‌های اجرا شده

لغو شدن و مجوز نگرفتن برخی از کنسرت‌ها

در سال‌های پایانی عمر لطفی برخی از کنسرت‌های وی اجازه برگزاری نیافتند، در شهریور سال ۱۳۹۱ تور موسیقی محمدرضا لطفی که از ۲۵ شهریور ماه ۱۳۹۱ در شهر ساری آغاز شده و قرار بود در چهار شهر استان مازندران به صحنه رود؛ به دلیل نگرفتن مجوز در شهر بابلسر لغو شد.^[۲۳] در اردیبهشت ۱۳۹۲ کنسرت محمدرضا لطفی در شهر اندیمشک و همچنین کنسرت شب دوم این هنرمند در شهر بهبهان هم لغو شد، لغو این کنسرت در شرایطی بود که این کنسرت مجوز داشته و مخاطبان برای اجرای شب دوم نیز بلیت خریداری کرده بودند.^[۲۴] محمد رضا لطفی در یک نشست خبری در آبان ۱۳۹۰ با انتقاد از مشکلاتی که وزارت ارشاد بر سر پوستر کنسرت او ایجاد کرد گفت: پوستر کنسرت اخیر ما که با تصویری از من است به خاطر موها و ریش من به مشکل برخورده است! در حالی با عکس من در این پوستر سخت‌گیری می‌کنند، که همین عکس از من در روزنامه‌ها چاپ می‌شود و حتی زمانی نیز که برای اولین بار به صداوسیما رفتم هم با همین موها و ریش‌ها رفتم.^[۲۵]

زندگی شخصی

محمدرضا لطفی با قشنگ کامکار ازدواج کرد و در سال ۱۳۵۷ از او جدا شد. حاصل این ازدواج امید لطفی می‌باشد.^[۲۶] سرود لطفی فرزند دیگر محمدرضا لطفی می‌باشد که حاصل ازدواج دوم اوست.^[۲۷]

درگذشت

محمدرضا لطفی صبح روز جمعه، ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ بر اثر بیماری سرطان در ۶۷ سالگی در بیمارستان پارس تهران درگذشت.^{[۲۸][۲۹][۳۰]}

واکنش‌ها و پیام‌های تسلیت درپی درگذشت لطفی

سوگنامهٔ محمدرضا شجریان در فراق لطفی:

استاد محمدرضا لطفی آن یار دیرینهٔ بی‌همتا به جاودانگی پیوست. او تمام زندگیش تلاش و دقت و وسواس در موسیقی نژاده و ردیف بجا مانده از میراث‌داران موسیقی کهن و آموزش به شاگردان بود. دستی توانا در نواختن و فکری سنتی در اصالت تاریخی آهنگ و نغمه با حال و هوا و شور و شیدایی خاص خود داشت. از شروع زندگی موسیقائی‌اش به شکلی تأثیرگذار در عرصه هنر و جاودانگی سنت‌های آن راه پیمود و به انجام رساند. همواره دلسوز طبقه کارآمد کم‌درآمد بود. حیف و صد حیف که زود درگذشت و ما را سوگوار کرد. با تأثر فراوان.^[۳۱]

پیام تسلیت حسین علیزاده «آن نغمه سرا از تو چرا جدا شد» محمدرضا لطفی از ما جدا شد ... ملت ایران، امروز در سوگ خاطرات و زندگی عاشقانه‌شان نشسته‌اند، تا جاودانه نغمه‌هایش را بر لب داشته باشند. یاد و خاطره محمدرضا لطفی جاودان.^[۳۲]

دفتر رییس جمهوری در پیامی در گذشت استاد محمد رضا لطفی را به جامعه هنری و خانواده وی تسلیت گفت.^[۳۳]

علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی پیامی درگذشت استاد محمد رضا لطفی را تسلیت گفت. در بخشی از این پیام آمده است: مرحوم محمدرضا لطفی صاحب اندیشه‌ای هنرمندانه و مردم‌مدار بود که با جسارتی ستودنی از پیله شور و خلاقیت ذاتی خود به پروانگی تواضع و مردم دوستی دست یافت. بی شک او بخش مهمی از روند جریان‌سازی موسیقی سنتی این سرزمین کهن محسوب می‌شد.^[۳۴]

احمد مسجد جامعی رئیس شورای شهر تهران، محمدرضا لطفی را یک چهرهٔ ماندگار در حوزهٔ موسیقی سنتی دانست که با خانواده‌های اهل موسیقی زندگی می‌کرد و موسیقی سنتی را نجات داد.^[۳۵]

شهرام ناظری: باز هم یکی دیگر از پرچمداران موسیقی سنتی ایران، جهان بی‌بنیاد را وداع گفت. فقدان موسیقیدان برجسته استاد محمدرضا لطفی ضایعه‌ای است جبران‌ناپذیر برای جامعه فرهنگی ایران^[۳۶]

فرهنگ شریف،فرهاد فخرالدینی، هوشنگ ظریف، محمد سریر، درویش‌رضا منظمی، هادی منتظری کیوان ساکت، حسام‌الدین سراج، عبدالحسین مختاباد، همایون شجریان و علیرضا قربانی هم در پیام‌ها و نوشته‌هایی درگذشت استاد محمدرضا لطفی را به مردم و جامعه‌هنری تسلیت گفتند.^{[۳۷][۳۸][۳۹][۴۰]}

مجید انتظامی با اظهار تأسف از درگذشت این نوازندهٔ پیشکسوت تار، گفت: بسیار متأسفم که کسانی مانند محمدرضا لطفی که در کار خود استاد هستند، به این راحتی از جمع ما می‌روند.^[۴۱]

کیخسرو پورناظری :امیدوارم شاگردان لطفی چراغ راهش را روشن نگه دارند.^[۴۲]

کیهان کلهر: لطفی همیشه در ذهن من همان لطفی سال ۱۳۶۱ است که اولین بار دیدم و دوست داشتمش و همیشه حتی با گذشت زمان و تغییرات دیگر در همان زمان و همان سن باقی ماند، می‌ماند،... خواهد ماند... .^[۴۳]

اکبر گلپایگانی در گفتگو با بخش فارسی صدای آمریکا ضمن تسلیت به همه هنرمندان و هنردوستان، آقای لطفی را اینگونه توصیف کرد: «او یک نوازنده ردیف دان بی نظیری بود ... ضمن این که پایش را گذاشت بالاتر و آن دوره عالی را دید که بداهه نوازی است.»^[۴۴]

هنگامه اخوان: محمدرضا لطفی به موسیقی ایرانی خدمت فراوانی کرد.^[۴۵]

علی مرادخانی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با انتشار پیامی، درگذشت محمدرضا لطفی، نوازندهٔ سرشناس تار و موسیقی‌دان پیشکسوت را تسلیت گفت.^[۴۶]

مدیران سه مجموعه فرهنگی هنری (بنیاد رودکی،سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران،خانه هنرمندان ایران) با صدور پیام‌های جداگانه درگذشت استاد محمدرضا لطفی نوازنده پیشکسوت موسیقی ایرانی را تسلیت گفتند.^[۴۷]

مسعود سلطانی‌فر رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با صدور پیامی، درگذشت نوازندهٔ پیشکسوت کشور را تسلیت گفت.^[۴۸]

کانون ساز سازان در بیانیه‌ای درگذشت محمدرضا لطفی را تسلیت گفت.^[۴۹]

پیروز ارجمند تاج‌الدینی مدیرکل دفتر موسیقی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مهدی افضلی مدیرعامل موسسه توسعه هنرهای معاصر هر یک درگذشت استاد محمدرضا لطفی را تسلیت گفتند^[۵۰][۵۱]

استاندار گلستان درگذشت استاد محمدرضا لطفی را تسلیت گفت.^[۵۲]

آیین تشییع پیکر محمدرضا لطفی در تهران

پیکر زنده یاد محمدرضا لطفی صبح ۱۴ اردیبهشت ماه هزار و سیصد و نود وسه روی دوش دوستداران و شاگردانش، از مقابل تالار وحدت، به سمت زادگاهش گرگان بدرقه شد. محوطه تالار وحدت و خیابان استاد شهریار که منتهی به این تالار می‌شود برای وداع با محمدرضا لطفی مملو از جمعیت بود. این مراسم با پخش قطعه موسیقی ایران، ای سرای امید اثر محمدرضا لطفی و با صدای محمدرضا شجریان آغاز شد. در این مراسم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: من از طرف رئیس جمهور این ضایعه بزرگ را خدمت همه علاقه‌مندان این هنرمند مردمی تسلیت عرض می‌کنم. حسین فریدون برادر رئیس جمهور و پیروز ارجمند (مدیر کل دفتر موسیقی)، علی ترابی (مدیرعامل انجمن موسیقی)، علی مرادخانی در این مراسم حضور داشتند. در این مراسم اساتید: علی‌اکبر شکارچی، محمود دولت‌آبادی، حسین علیزاده و داریوش طلایی سخنرانی کردند. در انتهای مراسم عباس سجادی اعلام کرد که محمدرضا شجریان به دلیل اینکه در ایران حضور ندارد، نتوانسته در این مراسم حاضر شود و همینطور هوشنگ کامکار، بزرگ خانواده کامکارها به دلیل مسافرت برای اجرای برنامه، فرصت حضور پیدا نکرده است. در این مراسم چهره‌هایی چون محمد سریر، هوشنگ ظریف، داوود گنجه‌ای، حمید متبسم، هنگامه اخوان،، ارشد تهماسبی، کیوان ساکت، مسعود شعاری، بهداد بابایی، بیژن بیژنی، علی دهکردی، رضا فیاضی، حسن ریاحی، فاضل جمشیدی و محمد اصفهانی حضور داشتند.^[۵۳]

خاکسپاری در گرگان

مراسم تشییع و خاکسپاری محمدرضا لطفی صبح ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ در گرگان و در بافت قدیمی شهر "محله سبزه مشهد" انجام شد و پیکر ایشان در کنار کهنسال‌ترین چنار شهر گرگان به خاک سپرده شد. پیکر استاد محمدرضا لطفی بعد از خروج از تالار فخرالدین اسعد گرگانی و بعد از مارش عزا و قرائت پیام علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین محمود دولت‌آبادی و اجرای آواز صدیق تعریف و علی‌اکبر شکارچی و سخنرانی استاد حسین علیزاده و استاندار گلستان به‌سوی جایگاه خاکسپاری روانه شد.زیدالله طلوعی، ارشد تهماسبی، داریوش طلایی، حسین علیزاده، صدیق تعریف و ... در این مراسم حضور داشتند حضور داشتند.^[۵۴][۵۵]

مراسم یادبود محمدرضا لطفی

مراسم یادبود محمدرضا لطفی، عصر ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳ در مسجد جامع شهرک غرب تهران برگزار شد. در این مراسم احمد مسجدجامعی رییس شورای شهر تهران به سخنرانی پرداخت. شرکت کنندگان در این مراسم عبارت بودند از: محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، بیژن کامکار، داریوش طلایی، محمد سریر، مهدی خزعلی، علی مرادخانی، علی‌اکبر شکارچی، صدیق تعریف، ارشد طهماسبی، کیوان ساکت، اردشیر کامکار، فرخ مظهری، بیژن بیژنی، محمدرضا طالقانی و ...^[۵۶]

آثار

آثار
نام آلبوم	سال انتشار	آهنگساز	نوازنده	خواننده	ناشر	توضیحات
از میان ریگ‌ها و الماس‌ها	-			-		محمدرضا لطفی (بداهه‌نوازی تار) - احسان طبری (شعرخوانی)
راست پنجگاه	۱۳۵۴			محمدرضا شجریان		نوازنده تنبک، استاد ناصر فرهنگ‌فر
جان جان	۱۳۵۵			محمدرضا شجریان	آوای شیدا	اجرا در دستگاه سه‌گاه
کنسرت شیدا	۱۳۵۶			هنگامه اخوان		روی (الف): بزرگداشت قمر اجرا در سال ۱۳۵۶
هنگامه اخوان و لطفی				هنگامه اخوان
به یاد عارف	۱۳۵۷			محمدرضا شجریان	جهان موزیک	بیات ترک
سپیده	۱۳۵۸			محمدرضا شجریان		اجرا در دستگاه ماهور
عشق داند	۱۳۵۹			محمدرضا شجریان	دل آواز	کنسرت ابوعطا اسفند ۱۳۵۹
چاووش ۱-۱۲	مجموعه آلبوم			محمدرضا شجریان،شهرام ناظری		شامل ۱۲ آلبوم موسیقی است که از نظر اجتماعی نقش بسیار مهمی در همراهی مهم‌ترین رویداد سیاسی اجتماعی پنجاه سال اخیر ایران داشته‌اند.
موسیقی متن فیلم حاجی واشنگتن	۱۳۶۱					حاجی واشنگتن فیلمی‌ست به کارگردانی علی حاتمی.
به یاد طاهرزاده	۱۳۶۳			صدیق تعریف	آوای شیدا	مکتب اصفهان به یاد حسین طاهرزاده در دستگاه سه گاه، گروه شیدا و گروه عارف به سرپرستی محمدرضا لطفی.
بیداد	۱۳۶۴	پرویز مشکاتیان		محمدرضا شجریان	دل آواز	بخش اول در دستگاه همایون با آهنگ‌سازی پرویز مشکاتیان بخش دوم در همایون و شور با نوازندگی تار غلامحسین بیگجه‌خانی.
چشمه نوش	۱۳۷۲			محمدرضا شجریان	دل آواز	اجرا در دستگاه راست پنجگاه،(مرکب‌خوانی)
چهارگاه	۱۳۷۲				آوای شیدا	بداهه‌نوازی تار و آواز (محمدرضا لطفی)، تنبک (هومان پورمهدی) - اجرا در واشنگتن ۱۳۶۸
به یاد درویش‌خان	۱۳۷۲			نصرالله ناصح پور	آوای شیدا	تکنوازی سه‌تار (لطفی)، تنبک ناصر فرهنگ‌فر، اجرای تصنیف از نصرالله ناصح‌پور
گریه بید	۱۳۷۲				آوای شیدا	محمدرضا لطفی (تار، سه تار) محمد قوی‌حلم (دف، تنبک)- سه‌گاه-اصفهان، کنسرت پاریس ۱۹۹۵
معمای هستی	۱۳۷۶			محمدرضا شجریان	دل آواز	اجرا در دستگاه دستگاه شور
ردیف آوازی عبدالله دوامی	۱۳۷۶			عبدالله دوامی		روایت و اجرای استاد عبدالله دوامی، مجمدرضا لطفی (تار)
چهره به چهره	۱۳۷۷			محمدرضا شجریان	دل آواز	اجرا در دستگاه نوا، در حافظیه شیراز (به تاریخ سال ۱۳۵۶)
رمز عشق	۱۳۷۷				آوای شیدا	این آلبوم حاصل ضبط زندهٔ کنسرت محمدرضا لطفی و محمد قوی‌حلم در آوریل سال ۱۹۹۴ در کپنهاگ است. در دستگاه ماهور و آواز دشتی
بیخود شده						محمد رضا لطفی، محمد قوی‌حلم، عبدالنقی افشارنیا، امید لطفی (کنسرت ۱۹۹۷ زوریخ)
بسته نگار						محمدرضا لطفی (تار)، مجید کیانی (سنتور)
صد سال تار	۱۳۸۰				ماهور	گزیده‌ای از شیوه‌های تارنوازی در دوران معاصر
یادواره استاد مهدی کمالیان	۱۳۸۲			رجبعلی امیری فلاح، مهدی کمالیان	آوای باربد	آواز و سه‌تار مهدی کمالیان با همراهی سعید هرمزی، رجبعلی امیری فلاح و محمدرضا لطفی در سال‌های ۱۳۵۱،۵۲،۵۳ و ۱۳۶۲
قافله سالار	۱۳۸۴				آوای شیدا	نوا-راست پنجگاه
پرواز عشق	۱۳۸۴				آوای شیدا	لطفی (تار)، ناصر فرهنگ‌فر (تنبک)، اجرای خصوصی تابستان ۱۳۶۳ یادوارهٔ استاد ناصر فرهنگ‌فرسه‌گاه-آواز بیات اصفهان
خموشانه	۱۳۸۵				آوای شیدا	بداهه نوازی سه‌تار و کمانچه در ابوعطا-بیات ترک لطفی، تنبک (محمد قوی‌حلم)-کنسرت رادیو فرانسه پاییز ۲۰۰۰ - کنسرت بازل سوئیس ۱۹۹۸
یادواره استاد نورعلی برومند	۱۳۸۶			نصرالله ناصح پور	آوای شیدا	گروه همنوازان شیدا، دستگاه شور
همیشه در میان	۱۳۸۶				آوای شیدا	بداهه‌نوازی تار و سه‌تار در شور و دشتی-کنسرت کلن فوریه ۱۹۸۷ - اجرا خصوصی ایران ۱۳۶۲- لطفی (تار، سه تار), محمدهاشمی، ناصر فرهنگ‌فر (تنبک)
تنها یک خاطره	۱۳۸۶				آوای شیدا	حاصل نوازندگی و تمرینِ (محمدرضا لطفی) و فرامرز پایور در منزل هوشنگ ابتهاج به‌سال ۱۳۵۵
صد سال سه تار	۱۳۸۶				ماهور	گزیده‌ای از شیوه‌های سه تارنوازی در دوران معاصر
کنسرت کاخ نیاوران	۱۳۸۶				آوای شیدا	شامل اجرای محمدرضا لطفی و محمد قوی‌حلم در تاریخ ۱۵ تا ۱۷ تیرماه ۱۳۸۶ در فضای باز کاخ نیاوران
ردیف میرزاعبدالله	۱۳۸۷	درویش‌خان		علیرضا شاه‌محمدی	آوای شیدا	گروه بانوان شیدا-آثاری از درویش‌خان
وطنم ایران	۱۳۸۷			محمد معتمدی	آوای شیدا	اجرای گروه همنوازان شیدا
یادواره عارف قزوینی	۱۳۸۷			محمد معتمدی	آوای شیدا	گروه همنوازان شیدا، آثار:عارف قزوینی, درویش خان, مرتضی محجوبی
بال در بال	۱۳۸۸				آوای شیدا	تار (لطفی) دکلمه شعر سایه، تنبک (محمد قوی‌حلم)، به مناسبت هشتادمین سال تولد ه الف سایه
ای عاشقان	۱۳۸۸			محمد معتمدی	آوای شیدا	این آلبوم در بیات اصفهان توسط گروه بانوان شیدا اجرا شده که محمدرضا لطفی در بخش‌هایی از آن به تکنوازی سه‌تار و جواب آواز پرداخته‌است.
کنسرت گروه بانوان شیدا	۱۳۸۸			علیرضا شاه‌محمدی	آوای شیدا	۲۵ آذر ۸۷ تالار بزرگ کشور (تصویری)
بهانه از توست	۱۳۸۹				آوای شیدا	محمدرضا لطفی (تار)، محمد قوی‌حلم (تنبک) - کنسرت آمریکا ۱۹۹۶
سایه جان	۱۳۸۹			محمد معتمدی	آوای شیدا	گروه همنوازان شیدا (کنسرت برج میلاد اردیبهشت ۱۳۸۹)
هزار مضراب-نم باران	۱۳۹۰				آوای شیدا	بخش اول: بداهه‌نوازی تار (لطفی) تنبک (محمد قوی‌حلم) - بخش دوم:اثر کوبه‌ای از (احمد خادم‌پر)
شبروان	۱۳۹۰				آوای شیدا	محمدرضا لطفی (تار)، احمد مستنبط (تنبک)، مهرزاد هویدا (دف)
هنر گام زمان	۱۳۹۱			علیرضا فریدون‌پور	آوای شیدا	گروه همنوازان شیدا
یادواره رضاقلی‌میرزا ظلی	۱۳۹۱			سجاد مهربانی	آوای شیدا	گروه بازسازی شیدا و محمدرضا لطفی (کمانچه)، محمد قوی‌حلم (تنبک) - آهنگسازان:مرتضی نی‌داوود,علی اکبر شهنازی,حبیب سماعی, محمدرضا لطفی-کنسرت نیاوران، تیرماه ۱۳۸۶
جادوی سکوت	۱۳۹۱	حمیدرضا مرتضوی		علیرضا فریدون‌پور	آوای شیدا	گروه بزرگ همنوازان شیدا، با نظارت فنی و هنری و تکنوازی کمانچه (محمدرضا لطفی)-یادواره فریدون مشیری
زخمه ساز	۱۳۹۲			علیرضا فریدون‌پور	آوای شیدا	گروه بانوان شیدا
کنسرت شهر اصفهان	۱۳۹۲				آوای شیدا	محمدرضا لطفی (تار، سه تار), نبیل یوسف شریداوی (دف), سجاد منصوری (تنبک) - ۱۵ و ۱۶ تیر ۱۳۹۱ - تقدیم به استاد حسن کسایی

منابع

1. محمدرضا لطفی: موسیقی بداهه بی در و پیکر نیست
2. «کانون چاووش و مسالهٔ موسیقی چند صدایی». روزنامه اعتماد، ۱۷ آذر ۱۳۸۶.
3. زندگینامه محمدرضا لطفی همشهری آنلاین
4. «آلبوم «وطنم، ایران» به آهنگسازی «محمدرضا لطفی» و خوانندگی«محمد معتمدی» در تالار وزارت کشور رونمایی شد» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری فارس
5. «کلاسهای ادواری و جنبی استاد لطفی» ‎(فارسی)‎. وب گاه آوای شیدا. بازبینی‌شده در آذر ۱۳۸۸.
6. مرضیه و محمدرضا لطفی- گلهای تازه 126-تلویزیون ملی ایران
7. لطفیِ سیاسی
8. [۱]
9. «کانون چاووش و مسالهٔ موسیقی چند صدایی». روزنامه اعتماد، ۱۷ آذر ۱۳۸۶.
10. امیر رستاق. «آواهای انقلابی؛ از مرکز حفظ و اشاعه موسیقی تا کانون چاووش». بی‌بی‌سی فارسی، ۲۰ بهمن ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳.
11. ««گروه دوستی» سازهایشان را کوک می‌کنند - ناظری و علیزاده گروه چاووش را بعد از 23 سال راه انداختند». جام جم، ۲۱ تیر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳.
12. «گروه خورشید، کانون چاووش، کارگاه آواز شجریان، شیوه کار علیزاده و لطفی در گفتگو با مجید درخشانی». خبر آنلاین، ۱۲ خرداد ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳.
13. لیست کامل عوامل فیلم حاجی واشنگتن
14. محمدرضا لطفی در رونمایی از کتاب‌های سال «شیدا»: کمبود کار تحقیقاتی در موسیقی احساس می‌شود همهٔ خانواده‌های ایرانی باید موسیقی بدانند
15. کتاب سال شیدا منتشر شد
16. موسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا
17. مکتب خانه میرزا عبدالله
18. «محمدرضا لطفی» مکتب‌خانه میرزاعبدالله را راه‌اندازی می‌کند - See more at: http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8410120176#sthash.e6lcLjLG.dpuf
19. اثر مشترک لطفی و دولت‌آبادی ممنوع است!
20. اثر مشترک لطفی و دولت‌آبادی ممنوع است!
21. گروه بانوان شیدا
22. کنسرت لطفی و گروه بانوان شیدا در بلژیک
23. کنسرت محمد رضا لطفی در بابلسر مجوز نگرفت
24. کنسرت محمدرضا لطفی در بهبهان هم لغو شد
25. محمدرضا لطفی: وزارت ارشاد به‌خاطر موها و ریش بلندم به پوستر کنسرت ما مجوز نمی‌دهد!
26. http://www.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=81147530
27. نت‌های مرحوم لطفی به کتاب تبدیل می‌شود
28. «محمّدرضا لطفی درگذشت.» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری ایسنا. بازبینی‌شده در اردیبهشت ۱۳۹۳.
29. «محمدرضا لطفی، تارنواز برجسته ایرانی، درگذشت». ۱۲/۰۲/۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۲/۰۲/۱۳۹۳.
30. مجید نوریان. «نگاهی به گوشه‌هایی از زندگی محمدرضا لطفی». بی‌بی‌سی فارسی.
31. یار دیرینه بی همتا به جاودانگی پیوست
32. حسین علیزاده: «آن نغمه سرا از تو چرا جدا شد»
33. تسلیت دفتر رییس جمهوری به مناسبت درگذشت استاد محمد رضا لطفی
34. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی پیامی درگذشت محمد رضا لطفی را تسلیت گفت
35. مسجد جامعی؛ لطفی موسیقی سنتی را نجات داد
36. پیام تسلیت «ناظری» در پی درگذشت «لطفی»
37. سوگواری برای مردی که با موسیقی به آرامش رسید
38. پیام تسلیت همایون شجریان برای درگذشت محمدرضا لطفی
39. علیرضا قربانی برای لطفی نوشت/ در این خانه ندانم به چه سودا زد و رفت
40. استاد محمدرضا لطفی همان جلال آل احمد موسیقی اصیل ایرانی بود (عبدالحسین مختاباد)
41. مجید انتظامی: متأسفم که لطفی به این راحتی رفت
42. امیدوارم شاگردان لطفی چراغ راهش را روشن نگه دارند
43. لطفی همیشه در ذهن من همان لطفی سال ۱۳۶۱ است
44. محمدرضا لطفی موسیقیدان نامدار ایرانی درگذشت
45. «محمدرضا لطفی» به موسیقی ایرانی خدمت فراوانی کرد
46. مرادخانی: قلندر مرد موسیقی ایران از میان ما رفت
47. گلی دیگر از درخت تناور فرهنگ و هنر ایران به دست باد سپرده شد
48. رییس سازمان میراث فرهنگی درگذشت لطفی را تسلیت گفت
49. کانون سازسازان برای درگذشت محمدرضا لطفی
50. درگذشت محمدرضا لطفی در روز معلم یادآور نقش او در تربیت چندین نسل است
51. پیام تسلیت مهدی افضلی برای درگذشت محمدرضا لطفی
52. «استاندار گلستان، درگذشت استاد محمدرضا لطفی را تسلیت گفت
53. بدرقه لطفی با زاری حسین علیزاده
54. لطفی» در کنار کهنسال‌ترین چنار شهر گرگان به خاک سپرده می‌شود
55. یار شکیبا در کنار هم سبز می‌مانند
56. مراسم یادبود محمدرضا لطفی برگزار شد